Τά μυστικά των νέων δακρυγόνων. Ιδιαίτερα σοβαρές οι διαπιστωμένες βλάβες (προσωρινές καί μόνιμες) πού προκαλούν στούς διαδηλωτές. !!! Η απόφαση 2063 τού ΟΗΕ απαγορεύει κάθε χρήση δακρυγόνου. !!!

Χρήστη δακρυγόνων από τα ΜΑΤ μπροστά στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο στις κινητοποιήσεις της 29ης Ιουνίου 2011.

Δακρυγόνα νέας εσοδείας – Τα νέα ζιζανιοκτόνα της ΕΛ.ΑΣ

Η Ελληνική Αστυνομία εκσυγχρονίζει το οπλοστάσιό της. Πάει πια ο καιρός που η διάλυση μαζικών “οχλοκρατικών συναθροίσεων” γινόταν μέσα στους κρότους των δακρυγόνων που πηγαινοέρχονταν, σαν σε ένα αέναο τένις ανάμεσα σε ΜΑΤ και διαδηλωτές. Τώρα οι δυνάμεις της τάξης απλώς ψεκάζουν τους συγκεντρωμένους, με μια διαδικασία που φέρνει στο νου διαφήμιση για κατσαριδοκτόνο.

Κάθε διμοιρία των Ειδικών Δυνάμεων έχει και τη “φυσούνα” της, όπως λέγεται το καινούριο όπλο. Πρόκειται για εκτοξευτήρα δακρυγόνου με μορφή σπρέι που μεταφέρεται από ειδικευμένο χειριστή και χρησιμοποιείται, κατά κανόνα, σε συμπλοκές εκ του συστάδην. Μόλις ο “στόχος” βρεθεί σε βολική απόσταση, ο χειριστής πιέζει τη σκανδάλη του εκτοξευτή και τον περιλούζει με μια εξαιρετικά δραστική δακρυγόνα ουσία.

Είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τα αποτελέσματα του νέου όπλου κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων του περασμένου Ιουνίου έξω από τα εξεταστικά κέντρα της Αθήνας. Δεκάδες μέτρα μακριά από το σημείο ψεκασμού, ήταν αδύνατο να σταθεί κανείς έστω και για λίγα δευτερόλεπτα. Η εισπνοή του αερίου προκαλεί ισχυρό κάψιμο στα μάτια και τους πνεύμονες, αλλά και ζαλάδα και μια αίσθηση ασφυξίας που διαρκεί για ώρα. Αντίθετα με τα συνηθισμένα “δακρυγόνα”, η επίδραση των οποίων υποχωρεί κάπως μόλις κατακάτσει ο βασικός όγκος των αερίων, η περιοχή που δέχεται το πέρασμα της “φυσούνας” παραμένει no man’s land για πέντε-έξι τουλάχιστον ώρες μετά τον αρχικό ψεκασμό. Οσο για τους τυχερούς που θα δεχτούν εξ επαφής το υλικό της, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που εμφάνισαν εγκαύματα ή άλλες δερματικές παθήσεις στο συγκεκριμένο σημείο τις αμέσως επόμενες ώρες και μέρες.

Η δραστικότητα του καινούριου όπλου ήταν μοιραίο να προκαλέσει το ενδιαφέρον μας. Απευθυνθήκαμε στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, ζητώντας να πληροφορηθούμε τη χημική σύσταση και τις προδιαγραφές της “φυσούνας”. Μας απάντησαν σχεδόν αμέσως, γνωστοποιώντας μας ένασχετικό έγγραφο της Διεύθυνσης Μελετών (Αθήνα 26/6/98, αρ. πρωτ. 7017/4/182α) και τις τεχνικές οδηγίες για το χειρισμό και την αναγόμωση του Protectojet Model 5 (όπως είναι η επίσημη ονομασία του συγκεριμένου όπλου).

Σύμφωνα με αυτά τα έγγραφα:

* “η φυσούνα έχει βάρος 7,5 κιλά περίπου κενή και 9,5 κιλά γεμάτη”.

* η δακρυγόνα ουσία που εκτοξεύει είναι oρθοχλωροβενζαμαλονονιτρίλη (CS)αναμιγμένη, για τις ανάγκες της εκτόξευσης, με συμπιεσμένο διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Η αναλογία γόμωσης είναι 1,1 κιλό CS με 700-750 γραμμάρια CO2 σε υγρή μορφή.

* “η φυσούνα αδειάζει με συνεχή χρήση 16 δευτερολέπτων” και, ως εκ τούτου, “η χρήση πρέπει να γίνεται διακεκομμένα, με διάρκεια ενός (1) δευτερολέπτου κάθε φορά”.

* το γέμισμα του εργαλείου, τόσο με CS όσο και με CO2 γίνεται από τον ίδιο το χειριστή, από δοχείο 25 κιλών (στην πρώτη περίπτωση) και φιάλη αερίου (στη δεύτερη). Οι οδηγίες δεν παραλείπουν να τονίσουν τα μέτρα ασφαλείας που πρέπει να παίρνουν τα αστυνομικά όργανα: “Προσοχή! Πάντοτε φορούμε γάντια και μάσκα με γυαλιά και σκουπίζουμε με χαρτί κουζίνας τις πιθανές διαρροές και εκχυλίσεις”.

* “η εκτόξευση της δακρυγόνου ουσίας δεν επηρεάζεται από την βροχή ή τη θερμότητα, φτάνει δε σε απόσταση 20 έως 30 μέτρων ανεξαρτήτως της φοράς του ανέμου, ακολούθως δε διαχύνεται (sic) ανάλογα με την φορά και την ένταση αυτού, φθάνοντας σε απόσταση 100-200 μέτρων”.

Απαντώντας στις αντιδράσεις των ημερών, ο αστυνομικός διευθυντής Χρίστος Σωτηρίου που υπογράφει το έγγραφο της Διεύθυνσης Μελετών της ΕΛΑΣ προσπαθεί παράλληλα να τεκμηριώσει με κάθε τρόπο την εικόνα ενός μέσου καταστολής αποτελεσματικού μεν, πλην απολύτως ακίνδυνου για την υγεία. Τα επιχειρήματα είναι δύο:

* η γενικευμένη χρήση των δακρυγόνων στις δυτικές χώρες (“όλες οι αστυνομικές δυνάμεις των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και των ΗΠΑ χρησιμοποιούν εδώ και χρόνια την δραστική αυτή ουσία CS ως το ηπιότερο μέσο, όταν απαιτείται διάλυση συγκεντρωμένου πλήθους”) και η τήρηση των προβλεπόμενων προδιαγραφών από τους κατασκευαστές

* η χαμηλή περιεκτικότητα των δακρυγόνων αερίων σε CS (“σε ελάχιστη συγκέντρωση, πολύ κάτω του 56,3 mg/m3, που θεωρείται αβλαβής”) και η, ως εκ τούτου, απουσία οποιουδήποτε κινδύνου: “Κατόπιν τούτων καθίσταται σαφές ότι δεν υπάρχουν βλαβερές συνέπειες στις ανωτέρω συγκεντρώσεις δραστικής ουσίας πέραν αυτής του συμπτώματος της δακρύρροιας, με πλήρη ανάληψη εντός δέκα ( 10) λεπτών από την έκθεση”.

Και τα δυο αυτά επιχειρήματα, ωστόσο, κάθε άλλο παρά καθησυχαστικά μπορούν να θεωρηθούν. Σε διπλανές στήλες ασχολούμαστε με τα προβλήματα που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισμό η έκθεσή του στα “ακίνδυνα” δακρυγόνα. Τα στοιχεία προέρχονται από μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ, ακριβώς εξαιτίας της γενικευμένης χρήσης αυτών των ουσιών από όλες τις αστυνομίες του κόσμου! Ορισμένες μάλιστα από αυτές ξεκίνησαν με πρωτοβουλία των συνδικάτων των αστυνομικών, που θέλησαν να προστατεύσουν τα μέλη τους από την αλόγιστη χρήση αυτών των χημικών όπλων “εσωτερικού χώρου”…

Στη χώρα μας όμως τι γίνεται; Θελήσαμε να γνωρίσουμε την άποψη που έχουν τα συνδικάτα των ελλήνων αστυνομικών για το ζήτημα. Διαπιστώσαμε μια έντονη ανησυχία, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ίδια την άμεση εμπειρία των χειριστών του “ακίνδυνου” όπλου. “Πολλοί συνάδελφοι παραπονούνται πως αντιμετωπίζουν προβλήματα με αυτές τις ουσίες”, μας εξηγεί ογενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αστυνομικών Υπαλλήλων Γιάννης Μακρής. “Αν οι μάσκες έχουν παλιά φίλτρα, επιτρέπουν την εισαγωγή αερίου. Και στο δέρμα δημιουργεί φαγούρα και αν τρίψεις το μάτι σου… Ακόμα και μέσα στα λεωφορεία μετακίνησης των Δυνάμεων, σχεδόν πάντα υπάρχει κάποια διαρροή από τα κουτιά στα οποία φυλάσσονται αυτά τα χημικά. Σε παλιότερη συνάντησή μας με τον υπουργό είχαμε αναφερθεί και σ’αυτό. Οτι δηλαδή αντιμετωπίζουμε πρόβλημα μέσα στις κλούβες. Ο αέρας μυρίζει πολλές φορές από τις ουσίες“. Ρωτάμε το συνομιλητή μας αν τους έχει δοθεί επίσημη ανάλυση σχετικά με τους κινδύνους από την επαφή με τα “δακρυγόνα”. Μας διαβεβαιώνει πως όχι: “Δεν έχουμε δεί ποτέ γνωμάτευση του Γενικού Χημείου του Κράτους ή κάποιας άλλης αρμόδιας υπηρεσίας που να λέει καθαρά και ξάστερα πως δεν υπάρχει πρόβλημα. Θέλουμε να γίνει μια τέτοια έρευνα, έτσι ώστε κι εμείς να έχουμε μια επίσημη απάντηση. Τώρα ακούγονται διάφορα από διάφορες πλευρές, ότι είναι καρκινογόνες ουσίες. Δεν μπορώ να το γνωρίζω. Φυσικά, τις όποιες βλάβες επιφέρουν δε θα τις επιφέρουν μονάχα στους διαδηλωτές αλλά και σ’ αυτούς που κάνουν τη χρήση. Κι ίσως αυτοί οι τελευταίοι να το δέχονται και σε μεγαλύτερη ένταση, γιατί η επαφή τους μ’ αυτή την ουσία είναι συνεχόμενη…”

Αυτά όσον αφορά τη μια πλευρά της “φυσούνας”. Γιατί στην άλλη, ακόμη κι αν κάποιος υποψιασμένος διαδηλωτής θελήσει να πάρει τα μέτρα του, τον περιμένουν άλλοι μπελάδες. Τυπικό παράδειγμα η περίπτωση του Ειρηνόφιλου Καρίμαλη, που συνελήφθη το πρωί της 14ης Ιουνίου 1998 έξω από το εξεταστικό κέντρο Πατησίων ως συμπαραστάτης των αγωνιζόμενων καθηγητών. Προνοητικός, ο νεαρός οικοδόμος είχε μαζί του μια αντιασφυξιογόνα μάσκα και ένα γάντι, έτσι ώστε να προστατευθεί στοιχειωδώς από τα χημικά δηλητήρια με τα οποία ψέκαζε την περιοχή η αστυνομία. Πού να το φανταζόταν ότι αυτά ακριβώς τα προστατευτικά μέσα -που σε ώρα εργασίας τον προφύλασσαν από τις αναθυμιάσεις των βερνικιών- θα του κόστιζαν τη σύλληψη και την απαγγελία δέσμης κατηγοριών, ακόμη και για γεγονότα που συνέβησαν πολλές ώρες μετά τη σύλληψή του! Καταθέτοντας στον ανακριτή, ο αστυφύλακας Σπυρίδων Μπατσίλας θα προσκομίσει με τη μεγαλύτερη δυνατή επισημότητα τα επίμαχα προστατευτικά υλικά σαν επιβαρυντικά στοιχεία της υποτιθέμενης ενεργητικής (και όχι απλά παθητικής) συμμετοχής του στα μπλόκα των εκπαιδευτικών. Αν είχε αναπνεύσει οικειοθελώς το νέφος του CS, μπορεί και να μην είχε καν συλληφθεί…

Το “φάρμακο” που σκοτώνει

Ακόμα κι εκείνοι που δυσπιστούν στο χαρακτηρισμό των δακρυγόνων ως χημικών όπλων δεν είναι δυνατόν να αρνηθούν το γεγονός ότι πρόκειται για “δηλητήρια” ή, τουλάχιστον, για “φάρμακα”. Δυστυχώς κανείς ΕΟΦ δεν ελέγχει την παραγωγή, τη διάθεση και τον τρόπο εισπνοής του δακρυγόνου παρασκευάσματος. Και όμως: οι διαδηλωτές που υφίστανται τον ψεκασμό μπαίνουν σε κίνδυνο αντίστοιχο με το οποιοδήποτε πειραματόζωο.
Μπορεί στην Ελλάδα να είναι σχετικά πρόσφατη η χρήση του “ψεκαστηριού”, αλλά στην Ευρώπη και την Αμερική κλείνει ήδη τρεις δεκαετίες. Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει σημαντικός όγκος δημοσιευμάτων με τις επιδημιολογικές και κλινικές παρατηρήσεις επιστημόνων που μελέτησαν τις ουσίες αυτές.

Τα συμπεράσματα των μελετών αυτών αναφέρονται σε τριών ειδών διαπιστωμένες βλάβες που προκαλούνται στους διαδηλωτές:

1) Βλάβες στους οφθαλμούς. Η επίδραση των δακρυγόνων ουσιών στα μάτια είναι πολύ σοβαρότερη από έναν ολιγόλεπτο ερεθισμό. Σύμφωνα με τη μελέτη του Γερμανού καθηγητή Χόφμαν “σε μικρές συγκεντρώσεις το δακρυγόνο προκαλεί οιδήματα του επιθηλίου. Σε υψηλές συγκεντρώσεις προκαλούνται μόνιμες βλάβες, ιδιαίτερα στον κερατοειδή. Αν τo δακρυγόνο έρθει σε άμεση επαφή με τους ιστούς, προκαλείται βαριά βλάβη και νέκρωση στον κερατοειδή χιτώνα”.

Οι διαπιστώσεις αυτές ταυτίζονται με τα αποτελέσματα των ερευνών των Λέοπολντ και Λίμπερμαν στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Οι δυο καθηγητές καταλήγουν ότι η υψηλή συγκέντρωση δακρυγόνου ουσίας είναι δυνατόν να οδηγήσει σε απώλεια των οφθαλμών του διαδηλωτή.!!! Παραθέτουν πλήθος κλινικών παρατηρήσεων από περιπτώσεις που οι γιατροί υποχρεώθηκαν να αφαιρέσουν με εγχείρηση τους οφθαλμούς ατόμων, τα οποία είχαν δεχθεί τις ουσίες αυτές. Το σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι η βλάβη των οφθαλμών έγινε αισθητή μόλις 8 μήνες μετά την προσβολή. !!!

2) Βλάβες στην επιδερμίδα, φλεγμονές και αλλεργίες. Ηδη από το 1933 έχουν διαπιστωθεί κλινικά οι αλλεργικές επιδράσεις του CN. Τις ίδιες συνέπειες έχει το CS: η επαφή της επιδερμίδας με τη χημική ουσία για διάστημα μεγαλύτερο του ενός λεπτού προκαλεί ερύθημα, οίδημα και φλεγμονή. Ενας από τους κρυφούς αλλά ιατρικά βεβαιωμένους παράγοντες της ραγδαίας αύξησης των αλλεργιών σ’ όλο τον κόσμο είναι και η αθρόα χρήση δακρυγόνων! Ιδιαίτερη επιβάρυνση σε αλλεργίες έχουν και οι αστυνομικοί υπάλληλοι που χειρίζονται τα μηχανήματα εκτόξευσης δακρυγόνων. Το φαινόμενο έχει περιγράψει ο Φρέιζερ, με αφορμή έναν αμερικανό δεσμοφύλακα, επιφορτισμένο με τη χρήση της φυσούνας στη φυλακή. Ο σωφρονιστικός υπάλληλος παρουσίασε συμπτώματα βαριάς αλλεργικής φλεγμονής σε όλο του το σώμα.

3) Καρκινογένεση και άλλες μακροπρόθεσμες επιδράσεις. Στις 30 Οκτωβρίου 1975 η αμερικανική εφημερίδα “Ουάσιγκτον Σταρ” δημοσίευσε μια επιστημονική ανακοίνωση του Ρόμπερτ Ντάγιερ, διευθυντή του τοπικού αστυνομικού νοσοκομείου, στην οποία αναφερόταν μεγάλη συχνότητα καρκίνων του δέρματος στην ομάδα των αστυνομικών που έριχναν δακρυγόνα κατά των διαδηλωτών για το Βιετνάμ την περίοδο 1968-1971. Μετά από λίγες μέρες ο γιατρός υποχρεώθηκε να “σχετικοποιήσει” κάπως τη διαπίστωσή του. Δεν πήρε όμως τίποτα πίσω από τα στοιχεία της ανακοίνωσης.

Παρόμοιες διαπιστώσεις εξέθεσαν και οι Κάλμαν και Κουτσινέλ στο επιστημονικό συμπόσιο που οργανώθηκε με θέμα τα δακρυγόνα το 1971. Τα συστατικά του CS και του CN μπορεί, κατά τη γνώμη τους, να προκαλέσουν καρκίνο, τερατογενέσεις, γενετικές μεταλλαγές και προβλήματα κληρονομικότητας. Νεότερες έρευνες για το CS επιβεβαιώνουν ότι προκαλεί καρκίνο (περιοδικά Nature τ. 240, 1972 και New Scientist τ. 57, 1973). Μια έρευνα σε βετεράνους του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, που είχαν δεχθεί την επίδραση παρόμοιων χημικών ουσιών, έδειξε διπλάσιο από τον αναμενόμενο αριθμό καρκίνου του πνεύμονα. Και μια ανάλογη έρευνα στους εργάτες της πολεμικής βιομηχανίας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κατέληξε στα ίδια συμπεράσματα.

Δίπλα όμως στις μακροπρόθεσμες συνέπειες, στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται και άμεσοι θάνατοι που έχουν προκληθεί με τη χρήση δακρυγόνων. Δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα: Στις 5 Σεπτεμβρίου 1965 100 κάτοικοι του βιετναμικού χωριού Φουόκ Σον υπέστησαν επίθεση με δακρυγόνα από τους αμερικανούς πεζοναύτες. Ανάμεσά τους 28 παιδιά κάτων των 10 χρόνων και 26 γυναίκες. Τελικά 35 πέθαναν και 7 τυφλώθηκαν. Το δεύτερο παράδειγμα δημοσιεύθηκε από το πρακτορείο Ρόιτερ (12.1.1966). Ο αυστραλός δεκανέας Ρόμπερτ Μπόουτελ, παρότι φορούσε μάσκα, πέθανε από τη χρήση δακρυγόνου. Δυο στρατιώτες που επιχείρησαν να τον βοηθήσουν έμειναν αναίσθητοι, και έξι άλλοι οδηγήθηκαν σε νοσοκομείο.

Δεν λείπουν και τα παραδείγματα νεκρών από αστυνομική χρήση δακρυγόνων. H διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει το θάνατο ενός ατόμου στο Αμβούργο το 1960 και τριών άλλων στις φυλακές της Ν.Υόρκης το 1975, ενός νεαρού διαδηλωτή στο γερμανικό Μπρόκντορφ το 1986 και δυο κορεατών φοιτητών το 1987. Πολυάνθρωπη ήταν επίσης η αντίστοιχη σοδειά στις πόλεις και τα προσφυγικά στρατόπεδα της κατεχόμενης Παλαιστίνης, όπου 68 άτομα, στην πλειοψηφία τους ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά, βρήκαν μεταξύ Δεκεμβρίου 1987 και Οκτωβρίου 1988 το θάνατο από εισπνοή υπερβολικής ποσότητας δακρυγόνων -από αυτά που έριχνε μαζικά ο ισραηλινός στρατός για να καταστείλει την Ιντιφάντα.

Αλλά και στη χώρα μας δυο από τα θύματα του Πολυτεχνείου το 1973, ο δικηγόρος Σπύρος Κοντομνάρης και ο ιδιωτικός υπάλληλος Δημήτριος Παπαϊωάννου, αναφέρονται στο περίφημο πόρισμα Τσεβά ως θανόντες από την ίδια αιτία. !!!

 Εξίσου επικίνδυνη αποδεικνύεται, τέλος, και η χρήση των εκσυγχρονιστικών “ψεκαστηριών”.Η εκτεταμένη χρήση του pepper spray στις ΗΠΑ σχετίζεται με 60 τουλάχιστον θανάτους συλληφθέντων από το 1992 μέχρι σήμερα. !!! Οσο για το CS, που χρησιμοποιείται και στα καθ’ ημάς, ο πρώτος νεκρός από “φυσούνα” σημειώθηκε στη Βρετανία το Μάρτιο του 1996. Λεγόταν Ιμπραήμ Σέι και ήταν 29 χρονών. Οι αστυνομικοί που τον “ψέκασαν” δε γνώριζαν πως έπασχε από υπέρταση…

Οι υπέρμαχοι των δακρυγόνων


Υπάρχουν βεβαίως και τα επιστημονικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις όλων των κρατών για να δικαιολογήσουν την εφαρμογή αυτών των όπλων εναντίον του εσωτερικού εχθρού. Αναφέρονται δύο κυρίως πορίσματα, τα οποία πιστοποιούν την υποτιθέμενη ακίνδυνη χρήση των χημικών. Ενα πόρισμα του Πανεπιστημίου του Μίτσιγκαν και ένα του καθηγητή Κλίμερ της Βόννης. Το πρώτο πραγματοποιήθηκε κατ’ εντολή της τοπικής αστυνομικής διεύθυνσης, ενώ το δεύτερο παραγγέλθηκε από τη γνωστή βιομηχανία όπλων Smith and Wesson. Πρόκειται για τη μητρική εταιρείαe της Gneral Ordnance Equipment Company που παρασκευάζει τα δακρυγόνα.

Δύσκολα μπορεί λοιπόν να υποστηρίξει κανείς σοβαρά ότι αυτές οι δυο έρευνες είναι επιστημονικά ουδέτερες. Αλλά ακόμα κι αυτές δεν αποφεύγουν να θέσουν τόσο αυστηρές προδιαγραφές στη χρήση των χημικών, που στην ουσία την καθιστούν αδύνατη. Ο καθηγητής Κλίμερ, για παράδειγμα, προειδοποιεί:
“1. Να μην ψεκάζετε κοντύτερα από 3-4 μέτρα, αναλόγως τη συσκευή, διότι αλλιώς μπορεί να προκληθεί σοβαρή βλάβη των οφθαλμών και του δέρματος.
2. Ποτέ να μην ψεκάζετε απευθείας το πρόσωπο του διαδηλωτή, διότι αυτό θα οδηγήσει οπωσδήποτε σε βαριά βλάβη των ιστών του οφθαλμού.
3. Ο χρόνος ψεκασμού να είναι ελάχιστος. Ο ψεκασμός ατόμων που διαλύονται δεν είναι μόνο απάνθρωπος, αλλά οδηγεί και σε βλάβες της υγείας των διαδηλωτών. 
4. Επιτρέπεται ο ψεκασμός μόνο ατόμων που έχουν τις αισθήσεις τους και είναι υγιή. Δεν επιτρέπεται ψεκασμός σε κλειστούς χώρους.”

Και η μελέτη καταλήγει: “Μόνο κάτω απ’ αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί κανείς να κρατήσει σε χαμηλό σημείο τους κινδύνους βλάβης της υγείας από τη χρήση των αστυνομικών αυτών συσκευών και να συγκατατεθεί στην εφαρμογή αυτών των μεθόδων.” 

Το πόσο σοβαρά λαμβάνουν υπόψη οι αστυνομίες όλου του κόσμου τις υποδείξεις των “δικών τους” ερευνητών είναι γνωστό. Σε επίδειξη μεθόδων διάλυσης παρανόμων διαδηλώσεων που διοργάνωσε για τον Τύπο η αστυνομία του Δυτικού Βερολίνου τον Οκτώβριο του 1967, οι αστυνομικοί ψέκαζαν από απόσταση 80 εκ. τα πρόσωπα των υποτιθεμένων διαδηλωτών. Κάτι σχετικό γνωρίζουν και οι Ελληνες αδιόριστοι εκπαιδευτικοί μετά τον περασμένο Ιούνιο.


Εγκλημα πολέμου σε ειρηνική περίοδο

Η φρίκη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου υποχρέωσε τη διεθνή κοινότητα να σκεφτεί τρόπους αντιμετώπισης αυτών των νέων όπλων που σκόρπισαν το θάνατο στα ευρωπαϊκά πεδία των μαχών.Με το πρωτόκολλο της Συνθήκης της Γενεύης του 1925 θεσμοθετήθηκε η πρώτη διεθνής απαγόρευση των χημικών όπλων (“Πρωτόκολλο για την απαγόρευση σε καιρό πολέμου ασφυξιογόνων, δηλητηριωδών και άλλων αερίων, καθώς και βακτηριολογικών πολεμικών μέσων”, 17/6/1925). Και ήρθε αυτή η Συνθήκη να επικυρώσει τις παλιότερες απαγορεύσεις (1899, Σύμβαση της Χάγης, 1907, Καθορισμός πολεμικού δικαίου). Κατά τη γνώμη πολλών μελετητών του διεθνούς δικαίου, η απαγόρευση αυτή ισχύει και για τη χρήση των “δακρυγόνων” σε συγκρούσεις μεταξύ κρατών. Ομως η μαζική χρήση των δυο βασικότερων συστατικών των σύγχρονων “δακρυγόνων” (του CN και του CS) από τον αμερικανικό στρατό στο Βιετνάμ επανέφερε τους προβληματισμούς του μεσοπολέμου στην επικαιρότητα.

Μετά από εισήγηση του ίδιου του τότε γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Ου Θαντ, η γενική συνέλευση του οργανισμού συζήτησε το 1969 το θέμα και κατέληξε σε μια απόφαση που δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις, διότι η αναφορά στα δακρυγόνα είναι ρητή: “Στην έκθεσή του ο γενικός γραμματέας προτείνει 1) να ανανεώσουν τα Ηνωμένα Εθνη την έκκλησή τους προς όλα τα κράτη να προσχωρήσουν στο Πρωτόκολλο της Γενεύης του 1925 και 2) να κάνουν σαφή δήλωση, ότι η απαγόρευση που περιλαμβάνεται στο Πρωτόκολλο της Γενεύης έχει εφαρμογή στην πολεμική χρήση όλων των χημικών, βακτηριολογικών και βιολογικών ουσιών (συμπεριλαμβανομένων των δακρυγόνων και άλλων βλαπτικών ουσιών), όσων υφίστανται σήμερα και όσων μπορεί να αναπτυχθούν στο μέλλον.”

Η πρόταση του Ου Θαντ εγκρίθηκε με 80 θετικές ψήφους έναντι 3 αρνητικών και 36 αποχών(Απόφαση 2603, 16/12/1969). Οι τρεις αρνητικές ψήφοι ανήκαν στις ΗΠΑ και την Αυστραλία -που εκείνη την εποχή βομβάρδιζαν με χημικά το Βιετνάμ- και την Πορτογαλία -που επιχειρούσε να καταστείλει τις εθνικοαπελευθερωτικές εξεγέρσεις στις δικές της αποικίες. Η Ελλάδα, μαζί με τις περισσότερες δυτικές χώρες δεν είχε διανοηθεί να υπερψηφίσει την απόφαση: απείχε. Μόνο η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Σουηδία και η Φιλανδία τόλμησαν να καταδικάσουν τα χημικά όπλα στο πλάι των “αδέσμευτων” και των “σοσιαλιστικών” κρατών. Μαζί τους και η Κύπρος του Μακάριου, που είχε νωπή τη δική της εμπειρία από τα δακρυγόνα των Βρετανών (όπως και η Ιρλανδία).

Δεν υπάρχει βεβαίως καμιά νομική βάση στον παράλογο ισχυρισμό ότι αυτό το όπλο που απαγορεύεται μεταξύ εμπολέμων κρατών είναι δυνατόν να επιτρέπεται σε συγκρούσεις (διαδηλώσεις, εξεγέρσεις) στο εσωτερικό ενός κράτους. Η υπεράσπιση της ανθρώπινης ζωής από αυτά τα απάνθρωπα όπλα δεν είναι δυνατόν να διαχωρίζεται σε διεθνές και εσωτερικό δίκαιο. !!! Ο Γερμανός νομικός Ιπσεν υποστήριξε με συντριπτική πειστικότητα αυτή την άποψη κατά το Διεθνές Συνέδριο Επιστημόνων στο Βερολίνο στις 21 Νοεμβρίου 1971.

Η ίδια η ιστορική απόφαση 2603 του ΟΗΕ δίνει άλλωστε τη λύση. Ζητεί την καταστροφή όλων των σχετικών όπλων (φυσικά και των δακρυγόνων). Δύσκολα μπορεί κανείς σοβαρά να υποστηρίξει ότι εξαιρούνται τα όπλα της αστυνομίας.

ΣΤΟ ΟΡΙΟ

CN (Chloroacetophenone). Με την κωδική ονομασία CN, που της έχει δώσει ο αμερικανικός στρατός, είναι γνωστή η πιο συνηθισμένη χημική ουσία που χρησιμοποιείται στα “δακρυγόνα”. Παρασκευάστηκε πρώτη φορά το 1871 από τον γερμανό χημικό Γκρέμπε. Πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον αμερικανικό στρατό στα τέλη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι χημικές ιδιότητες της ένωσης αυτής είναι κατάλληλες για πολεμική χρήση: είναι στερεό σε θερμοκρασία δωματίου και εξατμίζεται μόνο με τη θερμότητα της έκρηξης. Λειτουργεί δηλαδή σαν αεροζόλ. Δεν αντιδρά με το νερό, γεγονός που το καθιστά κατάλληλο για την ανάμιξη με το νερό των πυροσβεστικών αντλιών που χρησιμοποιούνται στην καταστολή διαδηλώσεων. Είναι διαλυτό σε οργανικούς διαλύτες και γι’ αυτό αποτελεί την πρώτη ύλη στα “ψεκαστήρια”.

CS (Orthochlorobenzalmalononitrile). Η χημική αυτή ένωση δημιουργήθηκε από τους Βρετανούς Κόρσον και Στόκτον τον Μάιο του 1928. Η παραγωγή του ως χημικού όπλου ξεκίνησε τη δεκετία του ’50, στην εταιρεία Chemical Defence Experimental Establishment, στο Πόρτον της Αγγλίας. Και η πρώτη εφαρμογή έγινε από τα βρετανικά στρατεύματα στην Κύπρο το 1961.Αντικατέστησε σε μεγάλο βαθμό το CN, όταν παρατηρήθηκε ότι το CN προκαλεί κάποιο εθισμό στους διαδηλωτές και μειώνεται η επίδρασή του. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το CN έχει σχετικά χαμηλό σημείο τήξεως (58 C) και οι Βρετανοί ήθελαν κάτι που να αντέχει στο τροπικό κλίμα των εξεγερμένων αποικιών τους. Αντιγράφουμε τις άμεσες συνέπειες της χρήσης του από το εγχειρίδιο χημείας του γερμανικού στρατού: “Προκαλεί έντονο ερεθισμό στα μάτια και τα ανώτερα αναπνευστικά όργανα. Μέσα σε δευτερόλεπτα δημιουργείται έντονο κάψιμο, πόνος και φλεγμονή. Συνήθως η επίδραση στις αναπνευστικές οδούς οδηγεί σεανικανότητα αντίδρασης. Οταν η δηλητηρίαση είναι πιο έντονη, τότε προκαλείταιπανικός, ο οποίος επιτείνει τα συμπτώματα και το άτομο δεν είναι ικανό ούτε να εισπνεύσει, ούτε να εκπνεύσει. Η έκθεση του ατόμου σε υψηλές συγκεντρώσεις CS προκαλεί ερύθημα και φουσκάλες.”

CR (Dibenz-1,4-oxazepin). Από την ίδια αγγλική εταιρεία αναπτύχθηκε αυτό το “δακρυγόνο”, για το οποίο πρωτακούσαμε το 1962. Κρατείται μεγάλη μυστικότητα για τις ακριβείς ιδιότητές του, λέγεται όμως ότι είναι πολύ αποτελεσματικότερο από το CN και το CS.

OC (Oleoresin Capsicum). Πρόκειται για μια φυσική ουσία που εξάγεται από τις πιπεριές καγιέν, εξού και η ονομασία του “pepper spray”. Η εργαστηριακή του παρασκευή επιτεύχθηκε το 1930. Πρωτοχρησιμοποιήθηκε από την αστυνομία των ΗΠΑ τη δεκαετία του ’70. Μετά το 1989 χρησιμοποιείται μαζικά από το FBI. Κατά την εκτόξευσή του δεν εξατμίζεται, όπως τα άλλα δηλητηριώδη χημικά, και γι’αυτό απαιτείται άμεση επαφή με τα ευαίσθητα σημεία και τις βλεννογόνους του διαδηλωτή για να είναι αποτελεσματικό. Σύμφωνα με την αμερικανική εταιρείαMace Security International που το παρασκευάζει, η άμεση επίδρασή του είναι ανεξέλεγκτος βήχας και έντονο πνίξιμο. Τα βλέφαρα ανοιγοκλείνουν με σπασμούς. Προκαλείται σοβαρό κάψιμο στα μάτια και τα δάκρυα που πέφτουν εξαπλώνουν τον πόνο και το τσούξιμο σε όλο το εκτεθειμένο δέρμα. Η δράση του είναι ταχύτατη (3-15 δευτερόλεπτα) και οι άμεσες συνέπειές της διαρκούν τουλάχιστον 20-30 λεπτά. Σε διάλυση 5.5% χρησιμοποιείται για τις βομβίδες και σε διάλυση 10% για την παραγωγή ψεκαστικού αφρού.

CN/CS, CN/OC, CS/OC. Η ανάμιξη των παραπάνω “δημοφιλών” χημικών όπλων επιτείνει τη δηλητηριώδη δράση τους. Η προτιμότερη σύνθεση είναι το OC/CS, η οποία αποκαλείται “ενισχυμένη δόση”.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Jacob Petry, Alfred Schrempf  “Chemical Mace” (Direkt Verlag, Eschborn, 1977).Πλήρης τεκμηρίωση της εφαρμογής των νέων χημικών όπλων από την αστυνομία των δυτικών χωρών, και ειδικότερη αναφορά στη Γερμανία. Λεπτομερή στοιχεία για τις βλαπτικές συνέπειες της χρήσης των νέων “ψεκαστικών” συστημάτων. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ο πρώτος συγγραφέας υπήρξε πρόεδρος του συνδικάτου αστυνομικών υπαλλήλων στο Εσεν. Ο Γιάκομπ Πέτρι, πρωτοστάτησε στην κίνηση των γερμανών αστυνομικών για την απαγόρευση των “ψεκαστηριών”. 

Hans Guenter Brauch, Alfred Schrempf  “Giftgas in der Bundesrepublik” (Fischer Verlag, Frankfurt 1982). Τα “δακρυγόνα” ως κανονικά χημικά όπλα στα χέρια της αστυνομίας. Περιγραφή του τεχνικού, ιατρικού και νομικού προβλήματος που θέτει η χρήση των όπλων αυτών κατά του “εσωτερικού εχθρού”.

Ben Alofs “Harassing agents and their use in the Israeli-occupied territories” (Αμστερνταμ 1988, Dutch Palestine Committee). Ενας ολλανδός νοσοκομειακός αναλύει την επικινδυνότητα των δακρυγόνων, με συγκεκριμένο παράδειγμα τις προσπάθειες καταστολής της Ιντιφάντα από τον ισραηλινό στρατό. 

Francis Kahn “Utilisation par les forces americaines et leurs satellites des gaz de combat au Vietnam” (“Tribunal Russel. Le jugement final”, Παρίσι 1968, Gallimard, σ.141-155). Κατάθεση γάλλου καθηγητή ιατρικής στο Διεθνές Δικαστήριο Μπέρναρντ Ράσελ, σχετικά με τη χρήση αερίων CS ως πολεμικό όπλο από τον αμερικανικό στρατό στο Βιετνάμ. Επανειλημμένες αναφορές στα φονικά αποτελέσματα του συγκεκριμμένου όπλου.

Lynne Wilson “Pepper spray madness” (Covert Action Quarterly, τχ.56, 1996).Δημοσιογραφική περιγραφή της θανατηφόρας κατάχρησης του “ψεκαστηριού” από τα αμερικανικά σώματα ασφαλείας.

Hλίας Ψυχογιός “Δημόσιαι Συναθροίσεις” (Αθήνα 1979). Ο πατέρας των ελληνικών ΜΑΤ αναλύει, ως υπαρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων πλέον, τις “σωστές” τακτικές για τη βίαιη διάλυση “οχλοκρατικών συναθροίσεων”. Ειδικό κεφάλαιο αφιερωμένο στα δακρυγόνα, που παρουσιάζονται σαν το ιδεώδες μέσο χάρη στο οποίο “η αριθμητική υπεροχή του πλήθους δεν αποτελεί πλέον θέμα δια την Αστυνομίαν”.

ΔΕΙΤΕ

Αναρχία. Νοέμβριος 1985 του Γιώργου Καρατζαφέρη (1985). Δίωρη βιντεοκασέτα της TV-Press για τα επεισόδια που ακολούθησαν το φόνο του Μιχάλη Καλτεζά. Αποκαλυπτικές σκηνές για το τι συμβαίνει ακόμα και σε τυχαίους περαστικούς όταν βρεθούν για ώρα δίπλα στο “δακρυγόνο” νέφος του CS.

(Τό άρθρο δημοσιεύτηκε στον Ιό της Ελευθεροτυπίας στις 13.09.1998)